Hoàng Cầm,“buồn teo một tiếng gà!” | Văn Học | DanQuyen.com - Cơ Quan Ngôn Luận Người Việt Hải Ngoại

  Trang nhất

  Xã Luận

  Đọc Báo Trong Nước

  Truyện Ngắn

  Kinh Tế

  Âm vang sử Việt

  Tin Thể Thao

  Y Học

  Tâm lý - Xã hội

  Công Nghệ

  Ẩm Thực

    Diễn Đàn Biển Đông

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lên tiếng vụ tàu Philippines bị tàu Trung Quốc phun vòi rồng

    Hình Ảnh Quê Nhà - Video Clip

Nồng ấm Tết cổ truyền dân tộc Khmer Chôl Chnăm Thmây

    Tin Thế Giới

Cuộc không kích lớn nhất trong nhiều tuần của Nga nhằm vào lưới điện Ukraine

    Tin Việt Nam

Mỹ cân nhắc công nhận quy chế kinh tế thị trường cho Việt Nam

    Tin Cộng Đồng

Nắng nóng kỷ lục tại nhiều bang của Ấn Độ

    Tin Hoa Kỳ

Mật vụ Mỹ lên kế hoạch bảo vệ trong trường hợp ông Trump bị giam giữ

    Văn Nghệ

Huế

    Điện Ảnh

Tổng thống Joe Biden trao huân chương cho Dương Tử Quỳnh tại Nhà Trắng

    Âm Nhạc

Danh tính nữ ca sĩ Việt may mắn gặp Rosé (Blackpink), lại còn chiêu đãi fan ảnh cam thường

    Văn Học

Bắt học sinh đi học ngày nghỉ lễ Giỗ tổ Hùng Vương, hiệu trưởng bị xem xét kỷ luật

Thông Tin Tòa Soạn

Tổng biên tập:
Tiến Sĩ
Nguyễn Hữu Hoạt
Phụ Tá Tổng Biên Tập
Tiến Sĩ
Nhật Khánh Thy Nguyễn
Tổng Thư ký:
Quách Y Lành

Hoàng Cầm,“buồn teo một tiếng gà!”
Tình thơ Hoàng Cầm là tình quê, cảnh thơ Hoàng Cầm là cảnh quê nên không lạ gì khi ta nghe trong thơ Hoàng Cầm có tiếng gà gáy. Về người, nữ ca sĩ thường có tiếng hát trong trẻo hơn nam. Rõ hơn là tiếng vịt. Tiếng khàn khàn, không ra hơi chính là tiếng vịt đực. Ngược lại, tiếng con gà mái cục tác rất thiếu nghệ thuật, còn tiếng gà trống gáy là một khúc nhạc trầm bổng hay ho. Gà trống thường gáy vào một thời điểm nào đó trong 24 giờ của một ngày. Gà gáy đầu trong đêm khuya thường làm cho người ta buồn, nhứt là người sắp tới lúc chia ly hay cô quạnh ở xứ người. Điều nầy rất rõ trong thơ Hoàng Cầm. Trong cảnh đêm trường im lặng, bỗng có tiếng gà gáy sang canh vang lên, làm cho nhà thơ thấy buồn. Trong bài thơ “Một Mình”. Hoàng Cầm bày tỏ tâm sự: Dường như cánh gió không bay Lời ca không hát, rượu đầy không men Dường như nhớ lại không quen Một mình tôi… một mình em… lạ thường Dường như trăng chếch bên giường Tiếng gà tiễn biệt đêm trường lặng im.(1942) Gió không cánh bay có nghĩa là trời im, lặng gió. Không có tiếng hò ru em trong đêm khuya, rượu thì nhạt thếch (không men), và như chỉ có hai người (tôi và em) và bóng trăng chếch bên giường. Trong cái lặng im đó, bỗng có tiếng gà gáy vang lên. Tiếng gà tiễn biệt có nghĩa là tiếng gà nhắc nhở thời gian đã qua, giờ chia tay, tiễn biệt nhau đang tới gần. Hình như có một ít dáng dấp, hình ảnh và tuổi tác của những nhân vật Tỳ Bà Hành trong bài thơ “Nếu anh còn trẻ” của Hoàng Cầm. Người đàn bà đánh đàn tỳ bà trên bến Tầm Dương có thể là một vũ nữ về già nào đó đã kinh qua đời nhà thơ khi nhà trơ không trẻ “như năm ấy!”. Ông mơ tưởng một thời gian cũ để “anh đàn em hát níu xuân xanh.” Giờ thì hết rồi, duyên phận đưa người con ấy đi về một hướng khác, còn chính ông thì lưu lạc một bến sông nào đó trong những bến đời xa xôi. Có một bận, Hoàng Cầm trở về sau khi từ biệt những “bến sông xa”. Ông chẳng tìm lại được gì ở quê cũ, bởi vì “em còn đấy hay đâu mất?” (1). Chỉ còn lại đây “Cuối xóm buồn teo một tiếng gà.” Nếu anh còn trẻ Nếu anh còn trẻ như năm ấy Quyết đón em về sống với anh Những khoảng chiều buồn phơ phất lại Anh đàn em hát níu xuân xanh Nhưng thuyền em buộc sai duyên phận Anh lụy đời quên bến khói sương Năm tháng… năm cung mờ cách biệt Bao giờ em hết nợ Tầm dương? Nếu có ngày mai anh trở gót Quay về lãng đãng bến sông xa Thì em còn đấy hay đâu mất? *Cuối xóm buồn teo một tiếng gà…* Qua hai bài thơ nầy, chúng ta có thể thấy hai thời điểm khác nhau của tiếng gà gáy. Trong bài thơ trước, tiếng gà gáy vang lên trong đêm khuya, đêm dài (trường). Ở bài thơ thứ hai, tiếng gà gáy vào ban ngày. Tiếng gày đêm báo giờ chia tay, cũng tiếng gà gáy sáng báo hiệu một ngày mới bắt đầu. Tiếng gà gáy giữa trưa hay nửa chiều, bao giờ cũng mang một chút buồn nào đó, một nỗi buồn rất khó nói, khó tìm ra căn nguyên. Thật vậy, Lưu Trọng Lư có mấy câu thơ: Những lần nắng mới hắt bên song Xao xác gà trưa gáy não nùng Hết mùa đông, những ngày mưa và u ám lạnh lẽo đã qua, mùa xuân tới với những làn nắng mới. Cây cỏ như thức tỉnh, vươn dậy, lòng người cũng tươi sáng hơn, vui với mùa xuân. Thế nhưng, Lưu Trọng Lư buồn (não nùng) vì tiếng gà trưa gáy xao xác. Ở đây, không phải vì người buồn nên cảnh buồn như trong Kiều: “Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ!” mà chính vì cảnh buồn nên làm cho người buồn theo. Trong cảnh một buổi trưa thôn quê vắng lặng, trời đất thì mênh mông một màu xanh ngát. Vậy rồi bỗng vang lên một tiếng gà gáy đơn lẻ. Đơn lẻ vì gà gáy trưa không như gà gáy sáng. Hừng đông, một tiếng gà gáy vang lên, cả chục tiếng gà hòa nhịp. Chế Lan Viên, một hôm nào đó, thấy nhớ nhà, nhớ nhà cha mẹ, nhớ ngôi trường cũ, nhớ khung trời xanh nơi quê nhà và bỗng nhớ thêm một âm thanh đột biến, gần gũi vì “tiếng gà trưa gáy não nùng” như Lưu Trọng Lư vậy: Nhớ biển miền Trung tiếng sóng đùa Nhớ nhà cha mẹ, cảnh trường xưa... Nhớ chao ôi nhớ! Trời xanh thế! Gà lại dồn thêm tiếng gáy trưa! Nếu như Huy Cận “bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài” thì dễ tìm trong thơ ông một tiếng gà. Tình ấy, cảnh ấy dễ đi với nhau. Và trong khung cảnh xuôi ngược đi về trên những giòng sông thôn quê, người ta rất dễ nghe “một tiếng gà”. Bài thơ “Em Về Nhà” của Huy Cận, cái nhà nầy chắc hẵn ở một làng quê, đường về phải qua sông nước, rồi trong nhớ nhung, buồn bã ấy, tiếng gà đóng một vai quan trọng: “Tới ngã ba sông nước bốn bề, Nửa chiều gà lạ gáy bên đê. Làng xa lặng lẽ sau tre trúc; Bến cũ thuyền em sắp ghé về.” Như tôi có nói, cảnh thôn quê thường mênh mông biển rộng, sông dài. Thuyền đưa khách tới ngã ba sông chỉ thấy sông nước. Cảnh ấy vui làm sao được. Bỗng có tiếng gà bên sông vẵng tới, cũng khó mà không “não nùng” như tiếng gà trong thơ Lưu Trọng Lư. Tiếng gà gáy, dù ban đem hay ban ngày, cũng nói lên không khí thanh bình của làng quê. Thật vậy, nơi nào “chó không sủa, gà không gáy” thì nơi đó không phải là nơi có cảnh hiền hòa. Người ta nói, sau hiệp định Genève 1954, Văn Cao soạn bài hát “Mùa Xuân Đầu Tiên” nói lên cảnh thanh bình của ở miền Bắc! Có đúng không nhỉ? Bởi vì điều Văn Cao ca ngợi khác với khung cảnh làng quê Bắc phần thời đó qua bài thơ “Chống tham o lãng phí” của Phùng Quán với mấy câu thơ “Tôi đã đi qua “Những xóm làng chiến tranh vừa chấm dứt Tôi đã gặp Những bà mẹ quấn giẻ rách Da đen như củi cháy giữa rừng Kéo dây thép gai tay máu ròng ròng Bởi đồn giặc, trồng ngô trỉa lúa... “Tôi đã đi qua Những xóm làng vùng Kiến An, Hồng Quảng Nước biển dâng cao ướp muối các cánh đồng Hai mùa rồi, lúa không có một bông Phân người toàn vỏ khoai tím đỏ; “Tôi đã gặp Những em thơ còm cõi Lên năm lên sáu tuổi đầu Cơm thòm thèm độn cám và rau Mới tháng ba đã ngóng mau ra Tết ! Để được ăn no có thịt Một ngày...một ngày...” Thôi cứ cho là Văn Cao chân thật với ông ta đi, nên cái cảnh thanh bình trong bài hát của Văn Cao lại có tiếng gà gáy ở bên sông: “Từ đây người biết quê người “Từ đây người biết thương người Từ đây người biết yêu người. “Giờ dặt dìu mùa xuân theo én về Mùa bình thường, mùa vui nay đã về. Mùa xuân mơ ước ấy xưa có về đâu với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông một trưa nắng thôi hôm nay mênh mông. Quê Hoàng Cầm ở Bắc Ninh, gần Hà Nội. Do vậy, trong thời gian theo kháng chiến chống Pháp, ông ít về quê, để nhìn lại dòng sông Đuống. Sông Đuống là một con sông ngắn, nối liền sông Nhị và sông Thái Bình, là con đưòng thủy nối liền Hải Phòng với Hà Nội. Dĩ nhiên trong chiến tranh 1945-54, bọn Pháp canh giữ con sông nầy chặt chẽ khiến Hoàng Cầm không về thăm quê được, nhớ Bắc Ninh đến da diết. Có lẽ đó là cái động lực chính để ông sáng tác bài thơ “Bên kia sông Đuống”. Trong bài thơ nầy, Hoàng Cầm có nhắc đến gà, không phải là gà để nuôi, để ăn, mà gà trong tranh tết. Người Việt, dù ở chốn quê mùa, cũng yêu thích nghệ thuật. Ngày tết, họ cũng mua tranh tết về treo trong nhà. Tranh tết thường là tranh gà, lợn, hái dừa… Tranh gà lợn là loạt tranh “mộc bản” (khắc trên gỗ, in màu trên loại giấy đặc biệt gọi là giấy điệp) sản phẩm đặc biệt của làng Đông Hồ, Bắc Ninh. “Bên kia sông Đuống “Quê hương ta lúa nếp thơm nồng Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp (Còn tiếp) hoànglonghải (1) “Em còn đấy hay đâu mất” ở bài thơ trên của Hoàng Cầm là một câu thơ “lững lơ con cá vàng!” Nó không nói chắc cái gì cả. Nói cho rõ thì nếu “em còn đó” tức là “em chưa đi”. Còn như “em không còn đấy là em đã đi rồi”. Nguyên Sa trong bài “Tiễn Em” cũng có một câu như thế: “Người sắp đi chưa hay đi rồi?” Cái ý thơ lững lơ như thế, về sau được Trịnh Công Sơn khai thác. Mỹ Tín, một nhà nghiên cứu về thiền cho rằng đó là nhạc thiền. Tính chất thiền đó xuất hiện khá nhiều trong những bài hát của ông Trịnh. Nó man mát trong “Quỳnh thơm hay môi em thơm”, ở “Trong vườn trăng vừa khép những đóa mong manh”, trong “Con tinh yêu thương vô tình chợt gọi, Lại thấy trong ta hiện bóng con người”, và “Trong khi ta về lại nhớ ta đi.” v.v… Tôi không nghĩ rằng những người giỏi về thiền mới làm được thơ thiền. Cũng vì vậy, tôi không nghĩ Trịnh Công Sơn rành về thiền. Ông ta là một nghệ sĩ, có tâm hồn nghệ sĩ và có những cảm nhận tinh tế và sâu sắc về văn chương, triết học, mặc dầu ông thi hỏng Tú Tài 2 (Việt Nam) và chỉ đậu Tú Tài 1 (chương trình Pháp). Ông ta học chương trình Pháp từ tuổi rất nhỏ và mù tịt về ca dao. Nguyễn Thanh Ty, trong “Một quãng đời của Trịnh Công Sơn” thuật lại rằng, khi mới ra làm giáo viên ở Bảo Lộc, một hôm nghe bài “Đêm Buồn”, ca dao, do Phạm Duy phổ nhạc, ông Trịnh bảo với bạn rằng Phạm Duy đặt lời ca rất hay. Ông Nguyễn Thanh Ty phải giải thích cho ông Sơn hay rằng đó là ca dao. Từ đó, Trịnh Công Sơn bắt đầu nghiên cứu về ca dao. Sau đó, ông có nhiều bài hát hay như ca dao. Có lẽ hay nhứt là bài “Biết đâu nguồn cội” của ông. Trường hợp ông Trịnh đi vào nhạc thiền, theo tôi nghĩ, có lẽ cũng tương tự như vậy. Nói theo duy tâm, có thể người ta cho đó là sự mặc khải của Thượng Đế. Tôi thì tôi không tin sự mặc khải nào cả. Trong muôn triệu tỷ tỷ con người do tạo hóa sinh ra, có những con người, những dân tộc đặc biệt, khó giải thích theo khoa học hiện đại. Điều đáng buồn là thấy thơ thiền “ăn khách” nên không ít người đâm ra háo danh, cũng làm thơ thiền. Dĩ nhiên, tiếng hót của con quạ không thể là tiếng hót của con chim khách!!! Bên kia sông Đuống Em ơi buồn làm chi Anh đưa em về sông Đuống Ngày xưa cát trắng phẳng lì Sông Đuống trôi đi Một dòng lấp loáng Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ Xanh xanh bãi mía bờ dâu Ngô khoai biêng biếc Đứng bên này sông sao nhớ tiếc Sao xót xa như rụng bàn tay Bên kia sông Đuống Quê hương ta lúa nếp thơm nồng Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong Màu dân tộc sáng bừng trên giấy điệp Quê hương ta từ ngày khủng khiếp Giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn Ruộng ta khô Nhà ta cháy Chó ngộ một đàn Lưỡi dài lê sắc máu Kiệt cùng ngõ thẳm bờ hoang Mẹ con đàn lợn âm dương Chia lìa đôi ngả Đám cưới chuột tưng bừng rộn rã Bây giờ tan tác về đâu? Ai về bên kia sông Đuống Cho ta gửi tấm the đen Mấy trăm năm thấp thoáng mộng bình yên Những hội hè đình đám Trên núi Thiên Thai Trong chùa Bút Tháp Giữa huyện Lang Tài Gửi về may áo cho ai Chuông chùa văng vẳng nay người ở đâu Những nàng môi cắn chỉ quết trầu Những cụ già phơ phơ tóc trắng Những em sột soạt quần nâu Bây giờ đi đâu? Về đâu? Ai về bên kia sông Đuống Có nhớ từng khuôn mặt búp sen Những cô hàng xén răng đen Cười như mùa thu tỏa nắng Chợ Hồ, chợ Sủi người đua chen Bãi Tràm Chỉ người giăng tơ nghẽn lối Những nàng dệt sợi Đi bán lụa mầu Những người thợ nhuộm Đồng Tỉnh, Huê Cầu Bây giờ đi đâu? Về đâu? Bên kia sông Đuống Mẹ già nua còm cõi gánh hàng rong Dăm miếng cau khô Mấy lọ phẩm hồng Vài thếp giấy dầm hoen sương sớm Chợt lũ quỷ mắt xanh trừng trợn Khua giầy đinh đạp gãy quán gầy teo Xì xồ cướp bóc Tan phiên chợ nghèo Lá đa lác đác trước lều Vài ba vết máu loang chiều mùa đông Chưa bán được một đồng Mẹ già lại quẩy gánh hàng rong Bước cao thấp trên bờ tre hun hút Có con cò trắng bay vùn vụt Lướt ngang dòng sông Đuống về đâu? Mẹ ta lòng đói dạ sầu Đường trơn mưa lạnh mái đầu bạc phơ Bên kia sông Đuống Ta có đàn con thơ Ngày tranh nhau một bát cháo ngô Đêm líu díu chui gầm giường tránh đạn Lấy mẹt quây tròn Tưởng làm tổ ấm Trong giấc thơ ngây tiếng súng dồn tựa sấm Ú ớ cơn mê Thon thót giật mình Bóng giặc dày vò những nét môi xinh Đã có đất này chép tội Chúng ta không biết nguôi hờn Đêm buông xuống bên dòng sông Đuống - Con là ai? – Con ở đâu về? Hé một cánh liếp - Con vào đây bốn phía tường che Lửa đèn leo lét soi tình mẹ Khuôn mặt bừng lên như dựng trăng Ngậm ngùi tóc trắng đang thầm kể Những chuyện muôn đời không nói năng Đêm đi sâu quá lòng sông Đuống Bộ đội bên sông đã trở về Con bắt đầu xuất kích Trại giặc bắt đầu run trong sương Dao loé giữa chợ Gậy lùa cuối thôn Lúa chín vàng hoe giặc mất hồn Ăn không ngon Ngủ không yên Đứng không vững Chúng mày phát điên Quay cuồng như xéo trên đống lửa Mà cánh đồng ta còn chan chứa Bao nhiêu nắng đẹp mùa xuân Gió đưa tiếng hát về gần Thợ cấy đánh giặc dân quân cày bừa Tiếng bà ru cháu buổi trưa Chang chang nắng hạ võng đưa rầu rầu “À ơi… cha con chết trận từ lâu Con càng khôn lớn càng sâu mối thù” Tiếng em cắt cỏ hôm xưa Hiu hiu gió rét mịt mù mưa bay “Thân ta hoen ố vì mày Hờn ta cùng với đất này dài lâu…” Em ơi! Đừng hát nữa! Lòng anh đau Mẹ ơi! Đừng khóc nữa! Dạ con sầu Cánh đồng im phăng phắc Để con đi giết giặc Lấy máu nó rửa thù này Lấy súng nó cầm chắc tay Mỗi đêm một lần mở hội Trong lòng con chim múa hoa cười Vì nắng sắp lên rồi Chân trời đã tỏ Sông Đuống cuồn cuộn trôi Để nó cuốn phăng ra bể Bao nhiêu đồn giặc tơi bời Bao nhiêu nước mắt Bao nhiêu mồ hôi Bao nhiêu bóng tối Bao nhiêu nỗi đời Bao giờ về bên kia sông Đuống Anh lại tìm em Em mặc yếm thắm Em thắt lụa hồng Em đi trảy hội non sông Cười mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh. (Việt Bắc, tháng 4-1948)
DanQuyen.com
Phản Hồi Của Độc Giả Về Bài Viết

Họ và Tên
Địa chỉ
Email
Tiêu đề
Nội dung



	Gửi cho bạn bè	Phản hồi

Các bài viết mới:

Bắt học sinh đi học ngày nghỉ lễ Giỗ tổ Hùng Vương, hiệu trưởng bị xem xét kỷ luật (20-04-2024)

Cần đảm bảo quyền lợi cho mọi học sinh trường Quốc tế Mỹ (11-04-2024)

Học ngành Sư phạm tiếng Trung có lo thất nghiệp? (10-04-2024)

Hơn 101.000 học sinh tập dượt cho kỳ thi TN THPT đầu tiên của Chương trình mới (12-03-2024)

TP Hồ Chí Minh: Phụ huynh 'nín thở' chờ thông tin thi khảo sát vào lớp 6 trường chuyên (08-03-2024)

Nữ sinh Việt thi đâu thắng đó, tốt nghiệp đại học Séc với GPA cao nhất lịch sử (06-03-2024)

Sự trỗi dậy của các câu lạc bộ sách dành cho giới trẻ (29-02-2024)

Ai được dự thi đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Hà Nội? (18-02-2024)

Nữ sinh Tây Nguyên phá kỷ lục siêu trí nhớ thế giới (15-02-2024)

Nữ sinh Hà Nội bị cắt quần do không mặc đồng phục, nhà trường nói gì? (21-01-2024)

Nam sinh Phú Yên giành vé đầu tiên vào chung kết Đường lên đỉnh Olympia năm 2024 (07-01-2024)

Chính thức bỏ thi thăng hạng viên chức (15-12-2023)

Tiến sỹ ngân hàng bị lừa hơn 470 triệu đồng mà không dám kêu ai (14-12-2023)

Nhà văn Di Li: Tôi mất 15 năm để ngẫm nghĩ về 'Tật xấu người Việt' (09-12-2023)

79 công trình khoa học được vinh danh trong Sách vàng Sáng tạo Việt Nam (06-12-2023)

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng thăm Đại học Kyushu của Nhật Bản (30-11-2023)

Bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của người Ê Đê ở Tây Nguyên (19-11-2023)

Sau một tuần mở cổng đăng ký: 'Đấu trường' trí tuệ nhân tạo hàng đầu Việt Nam thu hút hơn 700 đội thi (13-11-2023)

Việt Nam có nữ giáo sư Toán học thứ 3 (07-11-2023)

Giáo sư, phó giáo sư trẻ nhất vừa được công nhận năm 2023 là ai? (06-11-2023)

"Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam".

Chuyển Tiếng Việt

Truyện Ngắn

Xa Xóm Mũi

Lời Di Chúc của Vua Trần Nhân Tôn

Copyright © 2010 DanQuyen.com - Cơ Quan Ngôn Luận Người Việt Hải Ngoại
Địa Chỉ Liên Lạc Thư Tín:
E-mail: danquyennews@aol.com
Lượt Truy Cập : 152951081.